Đòn Bẩy Tài Chính Là Gì? Công Thức Và Cách Sử Dụng Hiệu Quả

Trong kinh doanh và đầu tư, đòn bẩy tài chính là một công cụ quan trọng giúp các doanh nghiệp và nhà đầu tư tối ưu hóa cơ cấu vốn, tăng khả năng sinh lời và mở rộng quy mô hoạt động. Tuy nhiên, việc sử dụng đòn bẩy tài chính đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc và quản lý chặt chẽ để tránh các rủi ro tài chính.

Bài viết này Kế Toán Lê Ánh sẽ giúp bạn hiểu rõ đòn bẩy tài chính là gì, công thức tính, cách tính và cách sử dụng hiệu quả đòn bẩy tài chính để đạt được lợi ích tối đa từ công cụ này.

1. Đòn Bẩy Tài Chính Là Gì?

Định nghĩa đòn bẩy tài chính

 

Đòn bẩy tài chính (Financial Leverage) là việc sử dụng nguồn vốn vay (nợ) để tài trợ cho các hoạt động đầu tư của doanh nghiệp nhằm mục đích gia tăng lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu. Khi doanh nghiệp vay vốn để đầu tư, họ hy vọng rằng lợi nhuận thu được từ các dự án đầu tư sẽ cao hơn chi phí vay, từ đó tạo ra lợi nhuận cao hơn cho cổ đông.

Nguyên lý hoạt động của đòn bẩy tài chính

Nguyên lý cơ bản của đòn bẩy tài chính là sử dụng vốn vay để đầu tư vào các dự án sinh lời. Khi doanh nghiệp sử dụng nợ vay, họ không chỉ dựa vào vốn chủ sở hữu mà còn tận dụng thêm vốn vay để mở rộng quy mô đầu tư.

Nguyên lý hoạt động của đòn bẩy tài chính có thể được hiểu qua các điểm sau:

- Bằng cách sử dụng vốn vay, doanh nghiệp có thể tăng tổng số vốn đầu tư, từ đó có cơ hội thu được lợi nhuận lớn hơn so với việc chỉ sử dụng vốn tự có.

- Đòn bẩy tài chính hoạt động hiệu quả khi lợi nhuận thu được từ các dự án đầu tư cao hơn chi phí lãi vay. Khi đó, phần chênh lệch này sẽ gia tăng lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu.

- Nếu các dự án đầu tư mang lại tỷ lệ sinh lời cao hơn lãi suất vay, lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu sẽ tăng. Ngược lại, nếu tỷ lệ sinh lời thấp hơn lãi suất vay, doanh nghiệp sẽ chịu áp lực tài chính lớn hơn.

2. Ưu Và Nhược Điểm Khi Sử Dụng Đòn Bẩy Tài Chính

3. Chỉ tiêu Đòn Bẩy Tài Chính

Công thức tính đòn bẩy tài chính

- Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu (Debt to Equity Ratio):

Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu = Tổng nợ phải trả/ Nguồn vốn chủ sở hữu

- Tỷ lệ nợ trên tài sản (Debt to Assets Ratio)

Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu = Tổng nợ phải trả/ Tổng tài sản

- Tỷ lệ khả năng thanh toán lãi vay (Interest Coverage Ratio)

Tỷ lệ khả năng thanh toán lãi vay = Lợi nhuận trước thuế và lãi vay (EBIT)/ Chi phí Lãi vay

Ví dụ minh họa về cách tính hệ số đòn bẩy tài chính

Để minh họa rõ hơn về cách tính hệ số đòn bẩy tài chính, chúng ta hãy xem xét một ví dụ cụ thể sau:

Ví dụ: Công ty ABC có vốn chủ sở hữu là 23 tỷ VNĐ và quyết định vay thêm 23 tỷ VNĐ từ ngân hàng với lãi suất 5% để đầu tư vào một dự án có khả năng sinh lời 10%.

Tổng vốn đầu tư: 46 tỷ VND (23 tỷ VNĐ vốn chủ sở hữu + 23 tỷ VNĐ vốn vay)

Lợi nhuận kỳ vọng từ dự án chưa bao gồm chi phí lãi vay: 10% của 46 tỷ VND = 4,6 tỷ VND

Chi phí lãi vay: 5% của 23 tỷ VNĐ = 1,15 tỷ VND

Lợi nhuận ròng: 4,6 tỷ VND - 1,15 tỷ VND = 3,45 tỷ VNĐ

Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) được tính như sau:

ROE: 3,45 tỷ VNĐ/ 23 tỷ VNĐ = 15%

Trong trường hợp này, nhờ sử dụng đòn bẩy tài chính, công ty ABC đã tăng tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu từ mức 10% (nếu chỉ sử dụng vốn chủ sở hữu) lên 15%. Điều này cho thấy hiệu quả của việc sử dụng đòn bẩy tài chính để gia tăng lợi nhuận cho cổ đông.

Tuy nhiên, nếu lợi nhuận từ dự án chỉ đạt 4% thay vì 10%, lợi nhuận kỳ vọng sẽ là 1,84 tỷ VND, chi phí lãi vay vẫn là 1,15 tỷ VND, và lợi nhuận ròng chỉ còn 0,69 tỷ VNĐ, dẫn đến ROE chỉ là 3%. Điều này minh họa rủi ro của đòn bẩy tài chính khi lợi nhuận không đạt kỳ vọng.

4. Hệ Số Đòn Bẩy Tài Chính Bao Nhiêu Là Hợp Lý

Không có một con số cố định nào cho hệ số đòn bẩy tài chính được coi là hợp lý cho tất cả các doanh nghiệp, vì nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như ngành nghề kinh doanh, quy mô doanh nghiệp, khả năng sinh lời, và tình hình tài chính cụ thể.

 

Các yếu tố ảnh hưởng đến hệ số đòn bẩy tài chính

Ngành nghề kinh doanh

- Ngành công nghiệp nặng và sản xuất: Các doanh nghiệp trong các ngành này thường có thể chịu được mức đòn bẩy tài chính cao hơn do tài sản cố định lớn và dòng tiền ổn định.

- Ngành dịch vụ và công nghệ: Doanh nghiệp trong các ngành này thường có tài sản cố định ít hơn và biến động dòng tiền lớn hơn, do đó thường sử dụng mức đòn bẩy tài chính thấp hơn.

Quy mô doanh nghiệp

- Doanh nghiệp lớn: Các doanh nghiệp lớn có thể dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn vay và có khả năng quản lý rủi ro tốt hơn, do đó có thể chấp nhận mức đòn bẩy tài chính cao hơn.

- Doanh nghiệp nhỏ: Doanh nghiệp nhỏ thường gặp khó khăn hơn trong việc tiếp cận vốn vay và có ít khả năng chống đỡ rủi ro, do đó nên duy trì mức đòn bẩy tài chính thấp hơn.

Khả năng sinh lời

- Doanh nghiệp có lợi nhuận cao và ổn định: Các doanh nghiệp này có thể sử dụng đòn bẩy tài chính cao hơn vì khả năng trả nợ tốt.

- Doanh nghiệp có lợi nhuận thấp hoặc biến động: Các doanh nghiệp này nên duy trì mức đòn bẩy tài chính thấp để giảm rủi ro tài chính.

5. Cách Sử Dụng Đòn Bẩy Tài Chính Hiệu Quả

Cần xác định mức đòn bẩy tài chính tối ưu

- Doanh nghiệp cần xác định khả năng tài chính và mức độ chấp nhận rủi ro của mình. Điều này giúp đưa ra quyết định về mức đòn bẩy tài chính phù hợp.

- Mỗi ngành nghề có đặc điểm riêng về mức độ rủi ro và lợi nhuận. Doanh nghiệp nên nghiên cứu và so sánh với các doanh nghiệp cùng ngành để xác định mức đòn bẩy tối ưu.
Kiểm soát chi phí lãi vay

- Doanh nghiệp nên tìm kiếm các nguồn vay có lãi suất thấp để giảm chi phí lãi vay. Có thể xem xét các khoản vay từ ngân hàng, trái phiếu, hoặc các nguồn vốn vay ưu đãi khác.

- Thương lượng với các tổ chức cho vay để có được các điều khoản vay tốt nhất, bao gồm lãi suất, thời gian trả nợ, và các điều kiện đi kèm.

Dự báo và quản lý dòng tiền

- Doanh nghiệp cần lập kế hoạch dòng tiền chi tiết để đảm bảo khả năng trả nợ đúng hạn. Kế hoạch này nên bao gồm các dự báo về thu nhập, chi phí, và các khoản nợ đến hạn.

- Theo dõi dòng tiền hàng tháng để kịp thời phát hiện và giải quyết các vấn đề tài chính phát sinh.

Đánh giá và quản lý rủi ro tài chính

- Đánh giá các rủi ro tiềm ẩn từ việc sử dụng đòn bẩy tài chính, bao gồm biến động lãi suất, thay đổi trong ngành nghề, và các yếu tố kinh tế vĩ mô.

- Doanh nghiệp có thể sử dụng các công cụ tài chính để phòng ngừa rủi ro liên quan đến lãi suất và biến động thị trường.

Tăng cường hiệu quả quản lý tài chính

- Đảm bảo đội ngũ quản lý tài chính được đào tạo và cập nhật kiến thức về quản lý đòn bẩy tài chính và các công cụ tài chính hiện đại.

- Áp dụng các phần mềm quản lý tài chính để theo dõi và phân tích các chỉ số tài chính, giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định chính xác và kịp thời.

Đánh giá hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính

- Định kỳ đánh giá hiệu quả sử dụng đòn bẩy tài chính qua các chỉ số tài chính như ROE, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu, và tỷ lệ nợ trên tổng tài sản.

- Dựa trên kết quả đánh giá, doanh nghiệp cần điều chỉnh chiến lược tài chính để đảm bảo sử dụng đòn bẩy tài chính một cách hiệu quả và bền vững.

Sử dụng đòn bẩy tài chính là một công cụ mạnh mẽ nhưng cũng mang lại đầy rủi ro. Doanh nghiệp cần phải có chiến lược quản lý tài chính chặt chẽ và linh hoạt để tận dụng tối đa lợi ích từ đòn bẩy tài chính, đồng thời giảm thiểu các rủi ro liên quan. Tham gia KHÓA HỌC PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP tại Kế toán Lê Ánh do các chuyên gia tài chính hàng đầu trực tiếp giảng dạy.