Nghị Quyết 68-NQ/TW Ảnh Hưởng Gì Đến Hộ Kinh Doanh Cá Thể?
Nghị Quyết 68-NQ/TW Ảnh Hưởng Gì Đến Hộ Kinh Doanh Cá Thể? Đây là câu hỏi được đặt ra nhiều nhất trong thời gian gần đây, khi nghị quyết này đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong việc phát triển kinh tế tư nhân. Hiện cả nước có 4 triệu hộ kinh doanh cá thể đang phải đối mặt với nhiều thay đổi cả về nghĩa vụ thuế, mô hình hoạt động và yêu cầu minh bạch tài chính. Vậy nghị quyết này cụ thể ảnh hưởng thế nào đến họ? Bài viết dưới đây Kế toán Lê Ánh sẽ phân tích toàn diện để giúp bạn hiểu rõ bản chất và có định hướng phù hợp.
I. Hộ kinh doanh cá thể hiện nay đang ở đâu trong nền kinh tế?
1. Lực lượng kinh tế “thầm lặng” nhưng không nhỏ
Trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay, hộ kinh doanh cá thể là một bộ phận không thể xem nhẹ. Theo thống kê từ Tổng cục Thống kê và các báo cáo chính phủ, cả nước hiện có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể đang hoạt động, chiếm hơn 90% tổng số thực thể kinh doanh (bao gồm cả doanh nghiệp và hộ). Tuy không phải là doanh nghiệp theo đúng nghĩa pháp lý, nhưng hộ kinh doanh lại đóng góp xấp xỉ 30% GDP và tạo việc làm cho hàng chục triệu lao động – đặc biệt tại các khu vực nông thôn, làng nghề, đô thị nhỏ.
Một điểm đáng chú ý là nhiều hộ kinh doanh hiện nay có quy mô và doanh thu tương đương, thậm chí cao hơn doanh nghiệp nhỏ, song vẫn duy trì hình thức “hộ cá thể” vì sự đơn giản về thủ tục và nghĩa vụ thuế.
2. Những khó khăn cố hữu: Năng động nhưng dễ bị tổn thương
Dù đóng góp lớn cho nền kinh tế, hộ kinh doanh cá thể vẫn gặp nhiều rào cản cố hữu khiến họ chưa phát huy hết tiềm năng.
- Địa vị pháp lý thấp khiến hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân, khó ký hợp đồng lớn, tiếp cận vốn hay tham gia chuỗi cung ứng, nhất là với doanh nghiệp FDI.
- Hộ kinh doanh bị phân biệt với doanh nghiệp nhỏ và vừa, nên khó tiếp cận các chính sách hỗ trợ về tín dụng, chuyển đổi số hay xúc tiến thương mại.
- Về năng lực, phần lớn hộ thiếu tài sản đảm bảo, không có báo cáo tài chính chuẩn, nên gần như không tiếp cận được vốn ngân hàng và cũng ít cơ hội ứng dụng công nghệ hay thương mại điện tử.
- Chịu rủi ro pháp lý cao do cách quản lý thuế khoán thiếu minh bạch, dễ bị kiểm tra, áp đặt tùy tiện. Cuối cùng, hạn chế trong quản trị và kỹ năng kế toán – tài chính khiến nhiều hộ khó nâng cấp mô hình hay cạnh tranh lâu dài trên thị trường.
3. Hộ kinh doanh cá thể: Vẫn “đứng ngoài” sân chơi phát triển
Trong bối cảnh nền kinh tế chuyển sang mô hình số, tích hợp toàn cầu và yêu cầu minh bạch cao, hộ kinh doanh đang dần bị bỏ lại phía sau nếu không có sự hỗ trợ chuyển đổi thích hợp. Dù là lực lượng lao động lớn, có sức lan tỏa trong cộng đồng và linh hoạt trong điều kiện thị trường biến động, nhưng hộ kinh doanh vẫn chưa được tích hợp đầy đủ vào hệ thống kinh tế chính thức như doanh nghiệp.
Chính vì vậy, Nghị quyết 68-NQ/TW ra đời không chỉ là một định hướng chiến lược cho phát triển kinh tế tư nhân nói chung, mà còn mở ra một chương mới cho hộ kinh doanh cá thể – để không chỉ tồn tại, mà còn phát triển mạnh mẽ, bền vững và bình đẳng trong hệ sinh thái kinh tế quốc gia.
II. Những điểm mới trong Nghị quyết 68-NQ/TW liên quan trực tiếp đến hộ kinh doanh
1. Thừa nhận và xác lập vị thế rõ ràng cho hộ kinh doanh
Lần đầu tiên, hộ kinh doanh cá thể được chính thức xác định là một thành phần của kinh tế tư nhân, thay vì chỉ được đề cập gián tiếp như trước. Việc “gọi tên đúng” không chỉ có ý nghĩa pháp lý mà còn mở đường cho các chính sách riêng phù hợp với đặc thù của hộ kinh doanh, thay vì áp dụng chung như doanh nghiệp nhỏ.
2. Khuyến khích chuyển đổi lên doanh nghiệp – đơn giản, ít rủi ro
Nghị quyết định hướng hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp nhỏ và vừa, thông qua việc:
Thu hẹp chênh lệch pháp lý về đăng ký, kế toán, thuế, bảo hiểm;
Xóa bỏ thuế khoán trước năm 2026, thay bằng quản lý thuế minh bạch hơn;
Cung cấp miễn phí công cụ hỗ trợ: nền tảng số, phần mềm kế toán, tư vấn pháp lý – thuế, đào tạo khởi nghiệp...
Nhờ đó, hộ kinh doanh có thể chuyển đổi dễ dàng và vận hành chuyên nghiệp hơn, thay vì chỉ đổi hình thức mà không đổi cách làm.
3. Cải cách hành chính – rõ ràng, minh bạch, giảm gánh nặngNghị quyết thúc đẩy số hóa toàn bộ thủ tục hành chính như
đăng ký kinh doanh, thuế, bảo hiểm, hóa đơn..., giúp giảm tiếp xúc trực tiếp và tránh nhũng nhiễu. Hộ kinh doanh sẽ:
Thực hiện thủ tục online đơn giản, kể cả ở vùng sâu vùng xa;
Giảm ít nhất 30% thời gian và chi phí tuân thủ pháp luật;
Chỉ bị kiểm tra khi có dấu hiệu rõ ràng, tránh bị kiểm tra trùng lặp, tùy tiện.
Đây là cải cách thực chất mà khu vực hộ kinh doanh mong đợi từ lâu.
4. Mở rộng cơ hội tiếp cận tín dụng – hỗ trợ thực chất
Hộ kinh doanh lần đầu tiên được đưa vào các chương trình tài chính toàn diện, đặc biệt là các nhóm yếu thế như phụ nữ, thanh niên, dân tộc thiểu số. Các cơ hội mới bao gồm:
Tiếp cận vốn từ quỹ đầu tư khởi nghiệp, tín dụng xanh, chuỗi giá trị;
Chấp nhận tài sản đảm bảo đa dạng: tài sản vô hình, hình thành trong tương lai, quyền sở hữu trí tuệ;
Tham gia vào hệ sinh thái tín dụng chính thức, thay vì phụ thuộc vào vốn phi chính thức lãi cao.
Đây là bước tiến quan trọng giúp hộ kinh doanh mở rộng quy mô, ứng dụng công nghệ, và phát triển bền vững trong thời đại kinh tế số.
III. Những lợi ích cụ thể mà hộ kinh doanh sẽ được hưởng nếu chính sách được thực thi hiệu quả
Nghị quyết 68-NQ/TW không chỉ mang tính định hướng vĩ mô mà còn mở ra những thay đổi thực chất cho hàng triệu hộ kinh doanh cá thể, vốn lâu nay bị "gạt ra ngoài lề" của nhiều chính sách kinh tế. Nếu được triển khai nghiêm túc, các hộ sẽ hưởng lợi rõ rệt trên nhiều mặt:
- Được công nhận chính thức và nâng tầm vị thế
Lần đầu tiên, hộ kinh doanh được xác định là một thành phần của kinh tế tư nhân, có quyền phát triển bình đẳng với doanh nghiệp nhỏ. Điều này giúp:
Tăng uy tín trong hợp tác, giao dịch;
Dễ dàng tiếp cận các chương trình hỗ trợ nhà nước;
Có tiếng nói chính sách qua các hiệp hội nghề nghiệp.
- Giảm thủ tục, giảm chi phí, giảm rủi ro
Nghị quyết đặt mục tiêu:
Giảm ít nhất 30% chi phí và thời gian thủ tục hành chính;
Xóa bỏ thuế khoán trước 2026;
Áp dụng cơ chế hậu kiểm thay cho tiền kiểm.
Nhờ đó, hộ kinh doanh bớt lo lắng bị kiểm tra tùy tiện và có thể tập trung làm ăn ổn định hơn.
- Dễ tiếp cận vốn, công nghệ và đào tạo
Hộ kinh doanh được hỗ trợ:
Vay vốn dễ hơn, kể cả không có tài sản đảm bảo;
Miễn phí phần mềm kế toán, tư vấn pháp lý;
Tham gia các khóa đào tạo về quản lý, khởi nghiệp, thuế, pháp luật;
Tiếp cận các quỹ đầu tư, tín dụng xanh, công nghệ – vốn trước đây rất khó với hộ cá thể.
Đây là cơ hội nâng cấp mô hình, vận hành bài bản mà vẫn linh hoạt.
- Chuyển đổi lên doanh nghiệp dễ dàng, không bị “sốc”
Nghị quyết tạo điều kiện để hộ kinh doanh:Tự nguyện chuyển đổi với hỗ trợ toàn diện;
Được miễn giảm thuế, lệ phí, thủ tục đơn giản;
Dùng nền tảng số và công cụ miễn phí để vận hành như doanh nghiệp mà không bị quá tải.
Chuyển đổi từ hộ lên doanh nghiệp giờ đây là bước đi chiến lược, không còn là rủi ro lớn.
- Được ưu tiên trong hệ sinh thái phát triển quốc gia
Hộ kinh doanh sẽ được tham gia:
Các chương trình xúc tiến thương mại, mua sắm công;
Chiến lược tài chính toàn diện;
Chính sách hỗ trợ hộ nghèo, phụ nữ, dân tộc thiểu số…
Từ một lực lượng “bên lề”, hộ kinh doanh sẽ thực sự được tích hợp vào chính sách quốc gia, có định hướng và cơ hội phát triển dài hạn.
IV. Nhưng cũng cần nhìn rõ những thách thức khi Nghị quyết đi vào thực tế
Dù Nghị quyết 68-NQ/TW đưa ra định hướng đột phá, nhưng việc hiện thực hóa vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt với hộ kinh doanh cá thể – nhóm đối tượng nhỏ lẻ, phân tán và ít gắn với hệ thống hỗ trợ chính thức.
- Tâm lý e dè và chưa sẵn sàng
Nhiều hộ vẫn giữ tư duy “làm đủ sống, tránh rủi ro”, e ngại thủ tục rườm rà, sợ bị quản lý chặt hơn nếu “ra ánh sáng”.
Họ thiếu thời gian, kỹ năng và niềm tin để tiếp cận công nghệ hay chính sách mới. Nếu không có lộ trình truyền thông – đào tạo thực tế, các chính sách dù tốt cũng khó lan tỏa.
- Chênh lệch về điều kiện tiếp cận
Ở các vùng sâu, miền núi, nơi hạ tầng số và dịch vụ công còn yếu, các cải cách hành chính và công nghệ có thể trở thành rào cản. Nhóm yếu thế như phụ nữ lớn tuổi, người dân tộc thiểu số cũng gặp khó khăn trong tiếp cận thông tin và công cụ hỗ trợ.
- Thực thi chính sách chưa đồng đều ở địa phương
Chủ trương rõ ràng từ trung ương, nhưng địa phương mới là nơi quyết định hiệu quả. Tình trạng “trên nóng dưới lạnh”, cán bộ thiếu cập nhật, tư duy quản lý cũ và hỗ trợ không đồng bộ vẫn phổ biến. Nếu không có sự chỉ đạo và giám sát nghiêm túc, chính sách dễ rơi vào hình thức.
- Nguy cơ “đồng hóa” khi chuyển đổi lên doanh nghiệp
Nếu thiếu phân loại phù hợp, hộ nhỏ có thể bị ép theo khuôn doanh nghiệp mà không đủ năng lực vận hành, phải gánh thêm nhiều chi phí, mất đi tính linh hoạt vốn là lợi thế. Cần có giải pháp trung gian như mô hình doanh nghiệp siêu nhỏ đơn giản để quá trình chuyển đổi diễn ra tự nhiên, hiệu quả.
- Thiếu cơ chế phản hồi và điều chỉnh chính sách liên tục
Chính sách cho hộ kinh doanh không thể áp dụng “một lần rồi để đó”. Cần có cơ chế lắng nghe và phản biện từ chính hộ kinh doanh, các hiệp hội, cộng đồng để kịp thời điều chỉnh, tránh áp dụng máy móc, mất đi sự đồng thuận.
V. Hộ kinh doanh nên chuẩn bị gì từ bây giờ?
Nghị quyết 68-NQ/TW mở ra một cánh cửa lớn, nhưng việc bước qua hay không phụ thuộc vào chính từng hộ kinh doanh. Nếu chỉ chờ chính sách “tự tìm đến”, cơ hội sẽ dễ dàng vuột mất. Ngay từ bây giờ, hộ kinh doanh cần chủ động chuẩn bị về tâm thế, năng lực và công cụ để bắt nhịp làn sóng chuyển đổi
- Cập nhật chính sách một cách chủ động
Không nên chỉ nghe thông tin qua truyền miệng hay cán bộ thuế. Hộ kinh doanh cần:
Theo dõi các trang chính thống như Tổng cục Thuế, Cổng DVC quốc gia;
Tham gia các cộng đồng hộ kinh doanh để học hỏi thực tế;
Đăng ký các buổi tập huấn miễn phí về thuế, kế toán, hóa đơn điện tử.
- Tập vận hành theo hướng bài bản
Ngay cả khi chưa lên doanh nghiệp, hộ kinh doanh nên:
Ghi chép thu – chi rõ ràng, lưu hóa đơn đầy đủ;
Làm quen với bảng tính lãi – lỗ cơ bản;
Dùng phần mềm kế toán miễn phí như MISA Start, VNPT Invoice…
Việc này giúp chủ hộ nắm chắc tình hình tài chính, giảm rủi ro và sẵn sàng mở rộng khi cần.
- Chủ động lên kế hoạch chuyển đổi thành doanh nghiệp
Với chính sách hỗ trợ mạnh, việc “lên doanh nghiệp” không còn quá mạo hiểm nếu có chuẩn bị kỹ. Hộ kinh doanh nên:
Đánh giá khả năng mở rộng sản phẩm/dịch vụ;
Tìm hiểu thủ tục, nghĩa vụ thuế, bảo hiểm;
Lập kế hoạch chuyển đổi trong 6–12 tháng.
- Chủ động tiếp cận các hỗ trợ dành riêng cho hộ
Rất nhiều ưu đãi đang chờ, từ phần mềm kế toán, nền tảng số đến hỗ trợ vốn và đào tạo. Hộ kinh doanh cần:
Liên hệ cơ quan thuế, Phòng Kinh tế để nắm chương trình cụ thể;
Tham gia các khóa tập huấn từ hội đoàn;
Tìm hiểu về các quỹ khởi nghiệp, bảo lãnh tín dụng địa phương.
Trước những thay đổi lớn trong chính sách thuế và quản lý kinh tế, câu hỏi “Nghị Quyết 68-NQ/TW ảnh hưởng gì đến hộ kinh doanh cá thể?” không còn là mối quan tâm riêng lẻ mà đã trở thành chủ đề được nhiều người kinh doanh nhỏ lẻ đặc biệt chú ý. Dù còn tồn tại không ít lo ngại về áp lực tuân thủ và khả năng thích ứng, nhưng nếu nhìn nhận đúng hướng, nghị quyết này chính là cơ hội để các hộ kinh doanh từng bước chuẩn hóa hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển ổn định trong dài hạn. Chủ động nắm bắt thông tin, chuẩn bị sẵn sàng cho chuyển đổi sẽ là chìa khóa để vượt qua giai đoạn nhiều biến động này.
