Tổng Hợp Các Chuẩn Mực IFRS và IAS Đang Áp Dụng Mới Nhất

Trong hoạt động kế toán – tài chính hiện nay, việc cập nhật và áp dụng đúng các chuẩn mực kế toán quốc tế là điều không thể thiếu, đặc biệt với các doanh nghiệp có định hướng mở rộng, gọi vốn hoặc niêm yết trên thị trường quốc tế. IFRS và IAS giúp chuẩn hóa báo cáo tài chính, tạo nền tảng minh bạch, dễ so sánh giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Bài viết dưới đây Kế toán Lê Ánh sẽ cung cấp thông tin tổng hợp các chuẩn mực IFRS và IAS đang áp dụng mới nhất, bao gồm danh sách đầy đủ các chuẩn mực còn hiệu lực, các chuẩn mực mới ban hành trong năm 2024–2025 như IFRS 18 và IFRS 19, cũng như hệ thống hướng dẫn từ IFRIC và SIC – tất cả đều được trình bày rõ ràng, dễ tra cứu.

I. IFRS và IAS Là Gì

IFRS (International Financial Reporting Standards – Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế) và IAS (International Accounting Standards – Chuẩn mực Kế toán Quốc tế) là hệ thống các nguyên tắc kế toán được xây dựng nhằm thống nhất cách lập và trình bày báo cáo tài chính trên toàn cầu. Cả hai đều được ban hành bởi Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB) – một tổ chức độc lập có trụ sở tại London, với mục tiêu thúc đẩy sự minh bạch, trách nhiệm và khả năng so sánh trong thông tin tài chính.

Khác nhau giữa IFRS và IAS

- IAS là bộ chuẩn mực được ban hành trước năm 2001, do Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Quốc tế cũ (IASC) soạn thảo. Sau khi IASB thay thế IASC, IASB tiếp tục duy trì hiệu lực của các chuẩn mực IAS nhưng không ban hành IAS mới.

- IFRS là các chuẩn mực kế toán mới được ban hành kể từ năm 2001 đến nay, phản ánh xu hướng kế toán hiện đại và các tình huống phát sinh mới trong thực tiễn toàn cầu.

Nói cách khác, IAS là “tiền thân” của IFRS, và cả hai hiện nay vẫn đang được sử dụng song song cho đến khi IAS được thay thế hoàn toàn bởi các IFRS tương ứng.

Vai trò và tính bắt buộc trong lập báo cáo tài chính

Các chuẩn mực IFRS và IAS giữ vai trò cốt lõi trong việc đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài chính, kết quả hoạt động và dòng tiền của doanh nghiệp. Việc tuân thủ các chuẩn mực này giúp:

• Nâng cao mức độ tin cậy và minh bạch trong báo cáo.
• Tạo điều kiện thuận lợi cho kiểm toán, thẩm định, gọi vốn và niêm yết.
• Giảm rào cản so sánh giữa các doanh nghiệp ở các quốc gia khác nhau.

Tại nhiều quốc gia, việc áp dụng IFRS là bắt buộc đối với các doanh nghiệp niêm yết hoặc doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Tại Việt Nam, Bộ Tài chính cũng đã ban hành lộ trình áp dụng IFRS tự nguyện và bắt buộc theo Quyết định số 345/QĐ-BTC, dự kiến bắt đầu từ năm 2025.

Vì sao doanh nghiệp cần cập nhật chuẩn mực mới nhất?

Kế toán không phải là lĩnh vực “bất biến”. Khi nền kinh tế, công nghệ và mô hình kinh doanh thay đổi, các chuẩn mực kế toán cũng được cập nhật để phản ánh sát thực hơn bản chất giao dịch. Do đó, doanh nghiệp cần:

• Nắm bắt các chuẩn mực mới ban hành như IFRS 18 và IFRS 19.
• Cập nhật các điều chỉnh, hướng dẫn từ IFRIC/SIC.
• Đảm bảo tuân thủ đúng luật và không bị xử phạt do trình bày sai báo cáo tài chính.

II. Danh Sách Các Chuẩn Mực IFRS Hiện Hành

1. Giới thiệu chung về bộ chuẩn mực IFRS

IFRS là hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế được ban hành bởi Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB) nhằm mục đích xây dựng một “ngôn ngữ kế toán chung” cho toàn thế giới. Các chuẩn mực IFRS hướng đến nguyên tắc bản chất hơn hình thức, giúp báo cáo tài chính phản ánh trung thực tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động và dòng tiền của doanh nghiệp.

Tính đến thời điểm hiện tại, có tổng cộng 19 chuẩn mực IFRS, trong đó IFRS 18 và IFRS 19 vừa được ban hành vào năm 2024 và đang nhận được nhiều sự quan tâm do liên quan trực tiếp đến việc trình bày báo cáo tài chính và công bố thông tin ở các công ty con.

2. Bảng tổng hợp chuẩn mực IFRS hiện hành

III. Danh Sách Các Chuẩn Mực IAS Còn Hiệu Lực

1. Lịch sử bộ chuẩn mực IAS

IAS là bộ chuẩn mực kế toán quốc tế được ban hành bởi Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASC) từ năm 1973 đến 2001. Sau đó, IASC được thay thế bởi IASB (International Accounting Standards Board) – cơ quan hiện tại chịu trách nhiệm duy trì, cập nhật và ban hành các chuẩn mực kế toán quốc tế.

Từ năm 2001 trở đi, IASB ngừng ban hành chuẩn mực mới dưới tên IAS và chuyển sang hệ thống chuẩn mực mới gọi là IFRS. Tuy nhiên, phần lớn các chuẩn mực IAS cũ vẫn còn hiệu lực và đang được sử dụng cho đến khi bị thay thế hoàn toàn bởi IFRS tương ứng.

2. Danh sách các chuẩn mực IAS còn hiệu lực (IAS 1 – IAS 41)

Dưới đây là danh sách các chuẩn mực IAS hiện vẫn còn hiệu lực tính đến năm 2025:

3. Các chuẩn mực IAS đã bị thay thế bởi IFRS

4. Các chuẩn mực IAS sắp hết hiệu lực (nếu có)

IAS 1 – Trình bày báo cáo tài chính: Sẽ được thay thế chính thức bởi IFRS 18 từ năm 2027, theo thông báo cập nhật từ IASB năm 2024.

Các chuẩn mực IAS khác hiện chưa có lộ trình thay thế chính thức, tuy nhiên IASB đang tiếp tục rà soát để đồng bộ hệ thống với IFRS.

IV. Các Chuẩn Mực Mới Ban Hành Giai Đoạn 2024–2025

1. IFRS 18 – Trình bày và Thuyết minh Báo cáo tài chính

IFRS 18 được IASB chính thức ban hành vào tháng 4/2024, nhằm thay thế chuẩn mực IAS 1 – Trình bày báo cáo tài chính. Chuẩn mực này sẽ có hiệu lực từ 1/1/2027, nhưng các doanh nghiệp có thể áp dụng sớm nếu đáp ứng đủ điều kiện.

⭕ Mục tiêu thay thế IAS 1

IAS 1 đã tồn tại hơn hai thập kỷ với nhiều bản sửa đổi nhỏ lẻ, khiến việc trình bày báo cáo tài chính đôi khi thiếu nhất quán và khó so sánh. IFRS 18 ra đời để:

• Chuẩn hóa bố cục báo cáo tài chính trên phạm vi toàn cầu.
• Tăng khả năng so sánh giữa các doanh nghiệp và các kỳ kế toán.
• Nâng cao tính minh bạch và dễ hiểu cho người sử dụng báo cáo tài chính.

⭕ Những điểm thay đổi nổi bật

- 3 danh mục chính trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh:

• Kết quả từ hoạt động kinh doanh chính.
• Kết quả tài chính.
• Các khoản thu nhập khác.

- Tái định nghĩa “operating profit” – Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh – trở thành chỉ tiêu bắt buộc.

- Yêu cầu nhất quán hóa thuật ngữ, cấu trúc, phân loại các mục thu – chi.

- Thêm quy định rõ về các chỉ tiêu tài chính phi chuẩn mực (management performance measures – MPM), yêu cầu doanh nghiệp phải giải thích cách tính, lý do sử dụng và đối chiếu với các chỉ tiêu IFRS.

2. IFRS 19 – Công bố thông tin đối với Công ty con không có trách nhiệm công chúng

IFRS 19 cũng được ban hành vào năm 2024 và được đánh giá là chuẩn mực đơn giản hóa nhằm hỗ trợ các công ty mẹ lập báo cáo tài chính riêng lẻ cho các công ty con không có nghĩa vụ công bố thông tin ra công chúng (non-public subsidiaries).

- Đối tượng áp dụng

• Công ty con thuộc tập đoàn có công ty mẹ lập báo cáo hợp nhất theo IFRS.
• Công ty con không phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu ra công chúng.
• Có thể áp dụng IFRS 19 thay cho báo cáo tài chính đầy đủ theo các chuẩn IFRS thông thường.

- Mức độ đơn giản hóa

• Cho phép lược bớt một số thuyết minh trong báo cáo tài chính.
• Không yêu cầu công bố lại thông tin hợp nhất tại cấp công ty con.
• Được sử dụng khi báo cáo tài chính chỉ nhằm mục đích nội bộ hoặc theo yêu cầu của công ty mẹ.

3. Ảnh hưởng của IFRS 18 và IFRS 19 đến doanh nghiệp tại Việt Nam

Việc ban hành IFRS 18 và IFRS 19 là một bước tiến lớn trong quá trình đơn giản hóa và hiện đại hóa hệ thống báo cáo tài chính toàn cầu. Đối với doanh nghiệp Việt Nam:

- IFRS 18 buộc doanh nghiệp phải chuẩn hóa lại cấu trúc báo cáo tài chính, đặc biệt là Báo cáo kết quả kinh doanh và Thuyết minh. Điều này sẽ yêu cầu đào tạo lại nhân sự kế toán, cập nhật hệ thống phần mềm kế toán và quy trình lập báo cáo.

- IFRS 19 là cơ hội cho các doanh nghiệp FDI hoặc tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam tiết giảm chi phí lập báo cáo riêng cho các công ty con không công bố thông tin. Việc áp dụng IFRS 19 sẽ giúp các công ty con giảm khối lượng công bố thông tin nhưng vẫn tuân thủ IFRS, phù hợp với chiến lược nội bộ của tập đoàn.

Cả hai chuẩn mực đều thể hiện xu hướng của IASB trong việc nâng cao khả năng so sánh, minh bạch, đồng thời linh hoạt hơn cho từng cấp độ doanh nghiệp, hứa hẹn sẽ tạo ảnh hưởng đáng kể đến cách thức lập và trình bày báo cáo tài chính trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương, bao gồm Việt Nam.

Việc cập nhật các chuẩn mực IFRS và IAS mới nhất, đặc biệt là IFRS 18 và IFRS 19, là yêu cầu thiết yếu trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam đang dần tiếp cận chuẩn mực quốc tế. Tuy nhiên, để chuyển đổi từ VAS sang IFRS một cách hiệu quả, kế toán và quản lý tài chính cần nắm chắc nguyên tắc, cách trình bày và xử lý số liệu theo chuẩn IFRS.

Tham gia một khóa học chuyển đổi báo cáo tài chính từ VAS sang IFRS là bước đi cần thiết giúp bạn hiểu đúng, làm đúng và sẵn sàng cho các yêu cầu kiểm toán quốc tế, gọi vốn hoặc IPO trong tương lai.